آیا ساعت‌های طولانی را در کتابخانه یا اتاق خود صرف مطالعه می‌کنید و با این وجود نسبت به زمانی که صرف کرده‌اید از نتایج و نمرات خود راضی نیستید؟ بسیاری از افراد زمانی که از یک مقطع تحصیلی به مقطع بالاتر می‌روند متوجه می‌شوند که روش های مطالعه قبلی آن‌ها دیگر کارآمد نیست و نمی‌توانند مثل گذشته با همان میزان مطالعه به نمرات قبلی دست پیدا کنند. انتخاب روشهای صحیح مطالعه بخش مهمی از فرآیند یادگیری است که معمولا به وسیله‌ی بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان نادیده گرفته می‌شود. انتخاب بهترین روش های مطالعه به شما کمک می‌کند تا به پتانسیل کامل خود دست پیدا کنید، در حالی که یک روش مطالعه ضعیف پیشرفت شما را کند و موفقیت را از شما دور می‌کند.
بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان از روشهای مطالعه ناکارآمد استفاده می‌کنند. در واقع محققان متوجه شده‌اند که چیزی حدود ۸۴ دانشجویان فقط به بازخوانی تکیه می‌کنند. یک روش مطالعه که فواید کمی دارد. روش های مطالعه بسیار بهتری نسبت به بازخوانی وجود دارد که اگر از آن‌ها استفاده کنید، به شما کمک می‌کنند که مطالب را راحت‌تر یاد بگیرید، برای مدت طولانی‌تری در ذهن نگه دارید و ساعت‌ها در زمان مطالعه‌ی خود صرفه جویی کنید.
روش های صحیح مطالعه با پشتوانه علمی
۱- منتظر انگیزه‌ی مطالعه نباشید.
برای شروع مطالعه منتظر انگیزه نباشید. وقت‌های بسیاری هست که شما انگیزه‌ی مطالعه یا بسیاری از کارهای دیگر را نخواهید داشت. همان طور که یک ورزشکار منتظر انگیزه برای انجام تمرین نمی‌ماند و هر روز تمرین می‌کند، شما هم باید با مطالعه‌ی روزانه عادت به مطالعه را در خود ایجاد کنید. ممکن است شروع مطالعه انگیزه شما را افزایش دهد و ادامه‌ی کار را برای شما آسان‌تر کند. اما حتی اگر این طور نباشد، با داشتن برنامه، مطالعه میتواند به یک روال روزانه در زندگی شما تبدیل شود.
۲- در زمان مطالعه به کار دیگری نپردازید.
تحقیقات نشان می‌دهد که انجام چند کار در یک زمان نه تنها کارآیی را بهتر نمی‌کند بلکه بر روی آن تاثیر منفی هم می‌گذارد. اگر در حین مطالعه، شبکه‌های اجتماعی را چک کنید، به پیام‌ها جواب دهید یا اینکه مشغول بازی شوید و … این کار زمان مورد نیاز برای یادگیری مطالب را افزایش و کیفیت یادگیری را کاهش می‌دهد. به همین دلیل در طول جلسات مطالعه باید عواملی را که باعث حواس پرتی شما می‌شوند حذف کنید. این کار باعث می‌شود که به طور کامل با موضوع مورد مطالعه درگیر شوید. اگر به کامپیوتر برای انجام تکالیف خود نیاز ندارید از آن استفاده نکنید. گوشی خود را خاموش کنید یا آن را در اتاقی دیگر دور از خود نگه دارید. همچنین می‌توانید اپلیکیشن‌هایی نصب کنید که زمان استفاده از برنامه‌هایی را که در گوشی‌تان دارید، محدود می‌کنند.
۳- گوش دادن به موسیقی خلق و خو، انگیزه و حافظه‌ی شما را تقویت می‌کند.
سعی کنید بفهمید که در چه فضایی می‌توانید بهتر مطالعه کنید. شاید سکوت یک کتابخانه بهترین مکان برای شما نباشد. بعضی افراد زمانی که مقداری نویز در پس زمینه هست بهتر می‌توانند مطالعه کنند. شاید شنیده باشید که گوش دادن به موتزارت تمرکز را بهتر می‌کند. موسیقی میتواند به دانش آموزان کمک کند در موقعیت‌های پرفشار بهتر عمل کنند. موسیقی بی‌کلام کلاسیک استرس را کاهش می‌دهد. همچنین بعضی افراد ترجیح می‌دهند در هنگام مطالعه به صداهای طبیعت، مثل صدای باران، صدای امواج اقیانوس، صدای جنگل و … گوش دهند.
۴- منظره خود را تغییر دهید: در اتاقی متفاوت یا حتی در هوای آزاد مطالعه کنید.
در گذشته گفته می‌شد که بهتر است همیشه در یک مکان و زمان ثابت مطالعه کنید. اما این روش برای همه‌ی افراد جوابگو نیست و بعضی افراد نمی‌توانند مدت طولانی در یک مکان ثابت باقی بمانند. این کار آن‌را بی حوصله و کسل می‌کند و ممکن است انگیزه‌ی خود را برای مطالعه از دست بدهند. چند مکان مختلف پیدا کنید که در آن‌ها می‌توانید مطالعه‌ی خوبی داشته باشید.
مطالعات نشان می‌دهد که تغییر منظره میتواند خلق‌و‌خو و تمرکز شما را بهبود ببخشد. ممکن است وقتی روی تخت‌تان مطالعه می‌کنید، به خواب بروید یا ممکن است اگر در یک کافی شاپ با سر و صدای پس زمینه مطالعه کنید، بازدهی بیشتری داشته باشید. پس کتاب یا لپ تاپ خود را بردارید. در جاهای مختلف مطالعه کنید. از منزل خارج شوید و یک فضای مطالعه‌ی دنج برای خود پیدا کنید. هر زمان که از محیط فعلی خسته شدید، همیشه می‌توانید محیط دیگری را امتحان کنید که به شما احساس بهتری در هنگام مطالعه می‌دهد.
۵- جلسات مطالعه خود را به بازه‌های کوچک‌تر تقسیم کنید.
تلاش برای یادگیری یک موضوع به طور کامل در یک روز، باعث ناامیدی، خستگی و افسردگی می‌شود. ذهن انسان امکان یادگیری صدها مفهوم جدید را در یک جلسه ندارد. اگر می‌خواهید اطلاعات جدیدی را که در حال یادگیری آن‌ها هستید به خاطر بسپارید، بهتر است این اطلاعات را به تکه‌های کوچک و قابل هضم تقسیم کنید و هر بار یک تکه از آن‌ها را بیاموزید. همچنین به جای مطالعه در بازه‌های زمانی طولانی، بهتر است زمانی را که برای مطالعه در اختیار دارید به تعداد بیشتری از جلسه‌های کوتاه‌تر و با فاصله‌ی مناسب تقسیم کنید.
به طور مثال اگر قصد دارید در هفته ۸ ساعت از وقت مطالعه‌ی خود را صرف یک درس کنید بهتر است این زمان را به چهار جلسه‌ی ۲ ساعته تقسیم کنید تا اینکه بخواهید در ۲ جلسه‌ی چهار ساعته این کار را انجام دهید.
مطالبی را که قبلا مطالعه کردید در فواصل منظم مرور کنید.
مطالعات نشان می‌دهد که ذهن انسان مطالب جدید را به سرعت فراموش می‌کند، به طوری که یک روز بعد از یادگیری یک مطلب جدید بیش از ۶۰ درصد آن به فراموشی سپرده می‌شود. به همین دلیل شما باید ۲۴ ساعت بعد از اولین مطالعه مطالب جدید را مرور کنید و همچنین مرورهای بعدی را در فواصل منظم انجام دهید تا ذهن شما بتواند حداکثر اطلاعات را حفظ کند.
به طور مثال فواصل مطالعه شما میتواند به این صورت باشد:
جلسه اول: ۱ روز بعد
جلسه دوم: یک هفته بعد
جلسه سوم: دو هفته بعد
جلسه چهارم: یک ماه بعد
در دنیای امروز این روش محبوبیت زیادی پیدا کرده و این موضوع بی دلیل هم نیست چرا که تکرار با فاصله‌ی مطالعه میتواند تمام دانشی را که در حافظه‌ی انسان موجود است با همدیگر ترکیب کند.
۶- سعی کنید درک خودتان را از موضوع مورد مطالعه بسازید.
در هنگام یادگیری مطالب اگر فقط به صورت منفعلانه تلاش کنید که آن‌ها را به ذهن بسپارید در نهایت آنچه که به یاد می آورید درک نویسنده از آن موضوع است، نه درکی که خودتان دارید . به همین دلیل ممکن است مطالب برای شما خیلی واضح و روشن نباشند و برای پاسخ به سوالاتی که به تحلیل نیاز دارند به مشکل بر بخورید. اما چطور می‌توانید درک خودتان را از مطالب درسی ایجاد کنید؟
بهترین راه این است که در هنگام مطالعه‌ی هر پاراگراف یا بخش از خودتان بپرسید که در حال خواندن چه چیزی هستید؟ هدف اصلی این بخش چیست؟ این پرسش شما را مجبور می‌کند که مطالب درسی را با کلمات خود توضیح دهید. هدف این است که این اطلاعات تا حد ممکن برای شما معنادار شوند. پرسیدن سوال‌هایی که با چرا یا چطور شروع می‌شوند به شما در انجام این کار کمک می‌کند.
۷- مطالب مهم را فقط هایلایت نکنید، بلکه درباره‌ی آن‌ها فکر کنید.
هایلایت کردن قسمت‌های مهم متن یکی از روش های مطالعه است که به وسیله‌ی بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال مطالعات نشان می‌دهد که هایلایت کردن متن به ندرت تاثیر مثبتی بر یادگیری دارد. بسیاری از افرادی که از این روش استفاده می‌کنند، تصور می‌کنند که هایلایت کردن متن مثل یک اسکنر نوری آن مطلب را به حافظه بلند مدت آن‌ها ارتباط می‌دهد، اما این کار جایگزینی برای درگیر شدن ذهن با متن نیست. تا زمانی که درباره‌ی آن موضوع فکر نکنید، هایلایت کردن تاثیری بر یادگیری ندارد.
۸- فلش کارت، یکی از روشهای مطالعه شناخته شده: اطلاعات را در تکه‌های کوچک حفظ کنید.
قبل از هر امتحان شما مطالب زیادی برای مرور دارید اما زمان کافی برای بررسی همه‌ی جزئیات را ندارید. فلش کارت‌ها در این زمان بسیار مفیدند، آن‌ها به خلاصه کردن نکات مهم درس کمک می‌کنند. همچنین از آنجا که قابل حمل هستند می‌توانید به راحتی آن‌ها را در کیف یا جیب لباس خود قرار دهید و در هر مکانی به مرور نکات مهم بپردازید.
فراموش نکنید که در فلش کارت‌های خود از تصاویر هم استفاده کنید. متخصصان اعتقاد دارند که ذهن انسان تصاویر را بهتر از کلمات، ضبط و حفظ می‌کند.
۹- گروه‌های مطالعه تشکیل دهید.
مطالعه‌ی گروهی یکی از روش های مطالعه عالی است که شما را با دیدگاه‌های مختلف درباره‌ی یک موضوع آشنا می‌کند. هنگامی که با یکدیگر مطالعه می‌کنید، درباره آن موضوع بحث می کنید و به صحبت‌های دیگران گوش می‌دهید، این کار باعث می‌شود درک مفاهیمی که زمانی برای شما سخت بود راحت‌تر شود. علاوه بر این شما با طیف وسیعی از دیدگاه‌ها آشنا می‌شوید، که میتواند مهارت‌های تفکر انتقادی شما را تقویت کند.
۱۰- روش مطالعه یادآوری فعال، یکی از روشهای مطالعه مدرن با نتایج عالی
یادآوری فعال یک روش مطالعه است که در آن شما به جای اینکه از طریق خواندن و قرار دادن اطلاعات در مغز یک موضوع را یاد بگیرید، از طریق جواب دادن به تعدادی سوال و تست یاد می‌گیرید. در این روش شما یک بار درسی را مطالعه می‌کنید سپس تلاش می‌کنید که به سوالات و تست‌های مرتبط با آن پاسخ دهید. در این حالت هدف از پاسخ به سوالات سنجش دانش شما نیست بلکه هدف این است که از طریق تست‌ها یاد بگیرید. در این روش شما می‌توانید حتی بدون هیچ مطالعه‌ی قبلی به سراغ تست‌ها بروید.
یادآوری فعال مغز شما را وادار می‌کند که اطلاعات را بازیابی کند و به جای خواندن منفعلانه به شکل فعال یاد بگیرد. این کار باعث می‌شود که شما اطلاعات را راحت‌تر به ذهن بسپارید و آن‌ها را سریع‌تر و دقیق‌تر به یاد بیاورید. همچنین از موضوعاتی که به خوبی درک نمی‌کنید و باید به آن‌ها توجه بیشتری نشان دهید آگاه شوید.
یادآوری فعال یکی از روشهای مطالعه علمی است و تحقیقات نشان داده که دانش آموزانی که از این روش استفاده می‌کنند، نسبت به سایر دانش آموزانی که از روشهای دیگری استفاده می‌کنند عملکرد بهتری دارند.
۱۱- یکی از روشهای مطالعه راحت و آسان : روش مطالعه‌ی فاینمن
روش مطالعه‌ی فاینمن یک روش مطالعه‌ی منعطف و آسان است که به وسیله‌ی یک فیزیکدان برنده جایزه نوبل، ریچارد فاینمن، ایجاد شده است. اساس این روش یک ایده‌ی ساده است: بهترین راه برای یادگیری هر موضوعی این است که سعی کنید آن را به یک کودک کلاس ششم یاد دهید.
این روش شما را وادار می‌کند که حتی پیچیده‌ترین موضوعات را به موضوعات و قطعات کوچک‌تر قابل هضم تقسیم کنید، به طوری که برای یک کودک کلاس ششم قابل درک باشد. این کار ممکن است در ابتدا آسان به نظر برسد اما توضیح یک مسئله برای یک کودک در عمل ممکن است بسیار دشوار باشد. برای اینکه بتوانید چیزی را به روشنی توضیح دهید، باید همه‌ی اصطلاحات ناآشنا را تعریف کنید، ایده‌های پیچیده را به آسانی توضیح دهید و ارتباط بین موضوعات مختلف را درک کنید. روش فاینمن شما را مجبور می‌کند که عمیق‌تر یاد بگیرید، به طور انتقادی در مورد چیزی که یاد می‌گیرید فکر کنید.
اگر شما فردی هستید که به وسواس مبتلاست و عادت دارید که موضوعات را بیش از حد برای خود و دیگران توضیح دهید، ممکن است این روش چندان برای شما مناسب نباشد. توصیه می‌کنیم سعی کنید از سایر روشهای مطالعه استفاده کنید.
۱۲- روش مطالعه پومودورو
روش مطالعه پومودورو یک تکنیک مدیریت زمان است که زمان مطالعه‌ی شما را به جلسات ۲۵ یا ۴۵ دقیقه تقسیم می‌کند. به آاین جلسات، جلسات پومودورو گفته می‌شود. بعد از هر جلسه یک استراحت ۵ یا ۱۵ دقیقه ای خواهید داشت که در طی آن کاملا از مطلب مطالعه شده فاصله می‌گیرید. و بعد از ۴ جلسه یک استراحت طولانی‌تر ۱۵ تا ۳۰ دقیقه‌ای خواهید داشت.
روش مطالعه پومودورو ساده است و این امکان را به شما می‌دهد که زمان صرف شده برای هر درس را به راحتی اندازه بگیرید. همچنین باعث می‌شود در زمان‌های کوتاه‌تر کاملا روی مطالعه متمرکز شوید و در دوره‌های استراحت ذهن‌تان را آزاد بگذارید.
اما این روش چندان علمی نیست و تحقیقات کمی روی آن انجام شده است. همچنین این روش ممکن است برای بعضی افراد مناسب نباشد. به طور مثال افرادی که مشکل عدم تمرکز دارند به سختی می‌توانند در هنگام مطالعه کاملا روی آن موضوع متمرکز شوند و تلاش برای ایجاد تمرکز کامل ممکن است باعث ایجاد فشار و از دست دادن علاقه برای مطالعه شود.
۱۳- روش مطالعه PQ4R یا پس ختام، یکی از روش های مطالعه که مناسب دانش آموزان دارای اختلال خواندن است.
روش مطالعه PQ4R یکی دیگر از روش های مطالعه است که به وسیله‌ی دو محقق به نام‌های رابینسون و توماس در سال ۱۹۷۲ ایجاد شد. PQ4R مخفف مراحلی است که برای یادگیری یک موضوع جدید باید انجام شود: ۱- پیش‌خوانی و مطالعه‌ی مقدماتی ۲- پرسش از خودتان ۳- خواندن و مطالعه‌ی دقیق و کامل ۴- تفکر درباره‌ی موضوع مورد مطالعه ۵- بازخوانی ۶- مرور
این روش برای دانش آموزان دارای اختلال خواندن ایجاد شد اما کاربرد آن فقط به دانش آموزان دارای اختلال محدود نمی‌شود و هر دانش آموزی که قصد دارد مطلبی را بهتر درک کند میتواند این ۶ مرحله را به کار ببرد. اما نکته‌ای که باید در نظر بگیرید این است که این روش، روشی وقت‌گیر است، به همین دلیل توصیه می‌شود از این روش نه در همه‌ی درس‌ها بلکه در درس‌هایی که نیاز دارید آن‌ها را با جزییات زیادی یاد بگیرید، استفاده کنید.
۱۴- روش مطالعه SQ3R
روش مطالعه SQ3R روشی است که قبل از روش PQ4R به وسیله‌ی فرانسیس پی رابینسون که یک روانشناس تربیتی بود، در سال ۱۹۴۶ به وجود آمد. در واقع روش PQ4R توسعه یافته‌ی روش SQ3R است. روش مطالعه SQ3Rشامل ۵ مرحله است:
۱- پیش‌خوانی ۲- پرسش ۳- خواندن و مطالعه‌ی دقیق ۴- بازخوانی ۵- مرور
این روش فقط مرحله‌ی تفکر را شامل نمی‌شود. مرحله‌ی پرسش باعث می‌شود که خواندن به یک جست‌و‌جوبرای رسیدن به پاسخ‌ها تبدیل شود. شما با پرسیدن سوال‌ها به اهداف کوتاه مدت پی می‌برید که به درک مطالب سخت‌تر کمک می‌کند. اما این روش هم مثل روش PQ4R روش وقت گیری است. بسیاری از دانشمندان یادگیری مدرن مرحله‌ی خواندن را یک مرحله‌ی غیرفعال و غیرضروری در نظر می‌گیرند و به همین دلیل اعتقاد دارند یادآوری فعال روش موثرتری برای حفظ طلاعات است. اما هم روش PQ4R و هم SQ3Rروشهای موثری برای درک بهتر مطالب و خلاصه کردن نکات کلیدی هستند و در نهایت شما باید روشهای مختلف را امتحان کنید تا روشی که برای شما بیش از سایر روش‌ها موثر است پیدا کنید.
دیدگاه شما چیست؟